Theo tờ The Telegraph ngày 24-11, đề xuất của châu Âu do Anh, Đức và Pháp xây dựng bao gồm một số điểm nhượng bộ, trong đó có việc giới hạn quy mô quân đội Ukraine và cam kết tổ chức bầu cử ở Ukraine. Nhiều nội dung trong kế hoạch vẫn tương tự đề xuất của Mỹ, thậm chí giống cả cách diễn đạt một số điều khoản, như việc Nga sẽ được quay lại Nhóm G7, biến nhóm này thành G8 nếu đạt được hòa bình ở Ukraine.

Tuy nhiên, khả năng Ukraine trở thành thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) vẫn được giữ lại, trái với đề xuất của Mỹ vốn loại bỏ lựa chọn này. Bản đề xuất cũng nêu rõ hiện chưa có đồng thuận trong NATO về việc Ukraine gia nhập. Đây có thể là cách nhằm trấn an Nga khi nước này lo ngại Ukraine sẽ được gia nhập NATO nhanh chóng.

Trở ngại lớn nhất có thể nằm ở câu chuyện lãnh thổ. Theo đề xuất của Tổng thống Trump, Nga sẽ được trao vùng Donbass và được công nhận quyền kiểm soát Crimea. Các đường tiền tuyến tại những khu vực then chốt khác, gồm Kherson và Zaporizhzhia, sẽ được giữ nguyên. Điều này đồng nghĩa Ukraine phải nhượng lại nhiều lãnh thổ hơn so với diện tích Nga hiện kiểm soát. Trái lại, châu Âu đề nghị bắt đầu các cuộc đàm phán trao đổi lãnh thổ "từ Đường Tiếp xúc", giúp thu hẹp phần đất mà Nga có thể đưa ra yêu sách. Kế hoạch nêu rõ: "Khi hai bên thống nhất được các dàn xếp lãnh thổ trong tương lai, Liên bang Nga và Ukraine cam kết không thay đổi các dàn xếp này bằng vũ lực".

Bản thỏa thuận cũng nói rằng quy mô quân đội Ukraine giới hạn ở mức 800.000 quân trong thời bình, thay vì 600.000 quân như kế hoạch hòa bình 28 điểm ban đầu của Mỹ.

Đề xuất của châu Âu đưa ra một bảo đảm là Ukraine nhận được bảo đảm an ninh do Mỹ hậu thuẫn tương tự Điều 5 của NATO (quy định một thành viên bị tấn công coi như tấn công tất cả các nước thành viên).

Kế hoạch của Mỹ có đến việc sẽ ký một Thỏa thuận Hợp tác Kinh tế dài hạn nhằm thúc đẩy phát triển chung trong các lĩnh vực năng lượng, tài nguyên thiên nhiên, hạ tầng, AI,… Tuy nhiên, đề xuất của châu Âu đã bỏ điều khoản cho phép Mỹ hưởng 50% lợi nhuận tương lai từ tài sản Nga bị đóng băng đem đầu tư vào Ukraine.

Theo các quan chức được hãng tin Bloomberg của Mỹ trích dẫn, chiến lược của châu Âu rất tinh tế: viết lại các phần lớn của đề xuất nhưng trình bày các thay đổi này như "những cập nhật mang tính xây dựng" thay vì sự phản đối công khai.

T.N